Η 5η Εντολή του 10λόγου μας λέει:
«Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου, για
να ευτυχήσεις και να ζήσεις πολλά χρόνια στη γη».
Οι εντολές είναι πολύ πυκνές, εφόσον μπορούμε να συμπεριλάβουμε πλήθος περιπτώσεων σχετικά με αυτές, όπως είναι ο Γάμος, η οικογένεια, αγωγή παιδιών, καθήκοντα παιδιών.
Η εντολή αυτή προτρέπει κυρίως τα παιδιά, να τιμούν, να αγαπούν και να σέβονται τους γονείς, γιατί εξαιτίας τους ήρθαν στη ζωή από την ανυπαρξία. Οι γονείς είναι συν-δημιουργοί του Θεού, είναι ιερά πρόσωπα, δικαιούνται την πρώτη θέση μετά το Θεό, μέχρι τα παιδιά να δημιουργήσουν την δική τους οικογένεια, βέβαια θα εξακολουθούν να τιμούν τους γονείς αλλά την πρώτη θέση θα την έχει η οικογένεια τους, «ένεκεν τούτου καταλήψει άνθρωπος τον πατέρα αυτού και την μητέρα, και προσκολληθήσεται προς την γυναίκα αυτού…». (ευχή μυστηρίου του γάμου)
Αξίζουν τιμή οι γονείς, γιατί πέρασαν πίκρες, κινδύνους, μόχθο για την ανατροφή των παιδιών. Ο δρόμος τους είναι ποτισμένος με δάκρυα της μάνας και τον ιδρώτα του πατέρα.
Πόσοι γονείς χαμηλόμισθοι, δεν έκαναν δύο εργασίες, για να σπουδάσουν ή να παντρέψουν τα παιδιά τους αξιοπρεπώς. Τι αγώνες, τι ξενύχτια, τι θυσίες.
Δυστυχώς όμως υπάρχουν γονείς που γίνονται χειρότεροι από τα ζώα, άστοργοι, βίαιοι, σκληροί, πρόστυχοι και χυδαίοι. Πως περιμένουν αυτοί οι γονείς, να τους τιμούν τα παιδιά τους, όταν τα πάθη τους χαράζουν πικρές μνήμες στις ψυχές τους. π. χ. Μία μητριά άφηνε νηστικό και χτυπούσε με τσουκνίδες γυμνό τον μετέπειτα π. Ηλία(βιβλ. Ασκητές μέσα στον κόσμο). Όταν η γυναίκα αυτή έμεινε κατάκοιτη και γέρασε, έλεγε στον π. Ηλία να μην την περιποιείται γιατί ντρεπόταν για όσα βασανιστήρια του είχε προξενήσει. Εκείνος όμως με στοργή την υπηρετούσε χωρίς να της κρατά κακία. Γι αυτό και ο Θεός τον στόλισε με πλούσια πνευματικά χαρίσματα.
Σύμφωνα με τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, πρέπει να εφαρμόζουμε την εντολή της τιμής προς τους γονείς μας, ακόμα και όταν εκείνοι δεν είναι σωστοί απέναντι στα παιδιά τους, αν θέλουμε να έχουμε την ευλογία του Θεού στη ζωή μας.
Οι γονείς έχουν στα χέρια τους την δύναμη της ευλογίας ή της κατάρας ανάλογα με την συμπεριφορά των παιδιών. π. χ. Μετά τον κατακλυσμό ο Νώε φύτεψε αμπέλι, για πρώτη φορά δοκίμασε κρασί γι αυτό μέθυσε και ξεγυμνώθηκε. Ο γιος του Χαμ τον εξευτέλιζε, ενώ ο Σημ και ο Ιάφεθ τον έντυσαν μάλιστα σρέφοντας το πρόσωπό τους αλλού για να μην δουν την γύμνια του πατέρα τους. Όταν ο Νώε ξεμέθυσε καταράστηκε τον Χαμ και ευλόγησε τους άλλους δύο γιους.
Υπάρχουν παιδιά που είναι αχάριστα, αυθάδη και δεν συμπαραστέκονται στους γονείς, π. χ. ένας νέος ήταν πολύ σκληρός με τους φτωχούς γονείς του και πολύ ευγενής με τον πλούσιο θείο του. Όταν ο θείος πέθανε του άφησε ως διαθήκη ένα βιβλίο που μιλούσε για καλή συμπεριφορά προς τους γονείς(Αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς.). Αυτή η συμπεριφορά είναι συνηθισμένη στις μέρες μας, μία ενορίτισσα που επέστρεψε από το νοσοκομείο όταν την ρώτησα αν πονούσε(έπασχε από καρκίνο), μου απάντησε πως αισθάνθηκε ότι ήταν ευλογημένη, γιατί τα παιδιά της την περιποιούνταν με πολύ αγάπη, ενώ στο διπλανό κρεβάτι της στο θάλαμο όπου νοσηλευόταν, μία κόρη χτυπούσε την μητέρα της επειδή βογκούσε από τους πόνους και την έκανε ρεζίλι.
Υιέ μου μην υπερηφανεύεσαι για την γνώση σου μπροστά στον αγράμματο πατέρα σου και συ θυγατέρα μην επαινείς την ομορφιά μπροστά στην καμπουριασμένη μάνα σου.
Σε μία περίπτωση όμως επιτρέπεται να εγκαταλείψεις τους γονείς, όταν αυτοί είναι αντίθετοι με το θέλημα του Θεού. Π. χ. Ιεχωβάδες παππούδες πήγαν να προσηλυτίσουν τα εγγόνια τους. «όποιος αγαπά πατέρα ή μητέρα υπέρ εμού ουκ εστι μου άξιος».
Επίσης ο πατέρας της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Ισιδώρου και άλλων έγιναν αιτία του μαρτυρικού θανάτου τους.
Αν τους κατά σάρκα γονείς σε δεσμεύει η εντολή να τους τιμάς ακόμα και όταν σε αδικούν, πόσο μάλλον πρέπει να τιμάς και να υπακούς τους πνευματικούς πατέρες, τους ιερείς, που σε έκαναν άξιο αιωνίων αγαθών και σε έφεραν στην αρετή. Πρέπει να έχουμε στη ζωή μας πνευματικό πατέρα, εξομολόγο, ο οποίος έχει «εξουσία του δεσμείν και λύειν». Ο Μωσαϊκός νόμος έλεγε ότι όποιος δεν τιμά τους γονείς του να θανατώνεται, έτσι στην Κ. Δ. εκείνος που δεν σέβεται και αντιλέγει στον πνευματικό, θανατώνει την ψυχή του.
Τέλος οφείλουμε να σεβόμαστε τους μεγαλύτερους, τους δασκάλους μας και όσους έχουν αξιώματα ή εξουσία, αφού κάθε εξουσία δίδεται από τον ίδιο το Θεό.